Startschot gegeven voor renovatie IJzertoren in Diksmuide

De provincie draagt het Museum aan de IJzer een warm hart toe. Voor en tijdens de herdenkingsperiode van de Eerste Wereldoorlog werd de herinrichting van het museum mee gesubsidieerd, activiteiten van het herdenkingsprogramma GoneWest werden samen georganiseerd en in het kader van herinneringseducatie werden verschillende gezamenlijke acties ondernomen. De parking wordt bovendien gedeeld met het hiernaast gelegen provinciedomein IJzerboomgaard.

Sedert de herdenkingsperiode stimuleert de provincie ook scholen om erfgoedlocaties te bezoeken met een subsidie voor vervoers-, inkom- en gidskosten. Scholen kunnen het museum aan de IJzer bezoeken met een extra financieel duwtje in de rug. In 2022 bezochten 550 klassen (van de 584) en 8.126 leerlingen (van de 9.715) een WO I-locatie met subsidies van het reglement.

Maar vandaag zijn we hier voor de start van de renovatie van de IJzertoren. Daarbij speelt Monumentenwacht een belangrijke rol, maar ook omgekeerd: de IJzertoren speelde een belangrijke rol bij het oprichten van Monumentenwacht West-Vlaanderen.

Toen omstreeks 1990 de procedure werd ingeleid om de IJzertoren, de crypte en de Paxpoort in Diksmuide als beschermd monument te erkennen, werd ook ons provinciebestuur hierbij betrokken. Hoewel pas voltooid in 1964, vertoonde de IJzertoren in 1990 al heel wat gebreken en drong een expertise zich op. Gelet op de grote hoogte en de moeilijkheid om een dergelijk gebouw te inspecteren, werd een beroep gedaan op de toen reeds operationele Nederlandse Monumentenwacht. In 1991 voerden de Nederlandse monumentenwachters een inspectie uit door middel van touwtechnieken, in die periode ook wel Alpinetechnieken genoemd. Door het succes van een dergelijke inspectie, groeide onder impuls van wijlen gedeputeerde Peuteman de idee om ook bij ons dergelijke inspectieteams in te zetten.

In de Vereniging voor Vlaamse provincies werd, met de steun van de Koning Boudewijn Stichting en het Vlaams gewest, beslist om ook in Vlaanderen te starten met een Monumentenwacht. Hiervoor werden in 1992 tien monumentenwachters in dienst genomen, per provincie één team van telkens twéé man. Historische gebouwen verdienen onze aandacht en het onderhoud ervan is meer dan noodzakelijk. Met als uitgangspunt "voorkomen is beter dan genezen", gingen eind 1992 de vijf provinciale teams van start, na enkele weken opleiding bij Nederlandse collega's. Eigenaars of beheerders van monumenten of waardevolle gebouwen konden en kunnen - mits ze zich inschrijven en een lidmaatschapsbijdrage betalen - een inspectie met rapport bekomen, wat hen toelaat op een verantwoorde wijze in te staan voor het onderhoud van hun monument. Vanaf de oprichting van Monumentenwacht Vlaanderen bleek de aanpak een succes en binnen de twee jaar kwamen er in de verschillende provincies één of meerdere teams bij.

Hoeveel wachters nu? Op heden telt Monumentenwacht in totaal 65 medewerkers, waarvan 31 bouwkundige wachters en ook 14 wachters gespecialiseerd in interieurelementen. West-Vlaanderen nam onlangs nog een extra interieurwachterster, Lies Bertin, in dienst en ook een bouwkundig wachter, Maarten Thijs (Thijs is vandaag aanwezig).  Hiermee zijn er op vandaag in West-Vlaanderen alleen al, 8 bouwkundige wachters en ook 3 interieurwachters aan de slag.

Hoeveel controlebezoeken? Vorig jaar werden er door alle Vlaamse teams samen 1023 bouwkundige  inspecties en 127 interieurinspecties uitgevoerd. Iets meer dan 8000 gebouwen of objecten in heel Vlaanderen worden inmiddels op regelmatige basis door Monumentenwacht nagezien. Intussen is Monumentenwacht dus uitgegroeid tot een belangrijke speler in het stimuleren van regelmatig onderhoud van waardevol bouwkundig erfgoed in heel Vlaanderen.

Sinds 1999 inspecteert Monumentenwacht West-Vlaanderen de IJzertoren om de 2 à 3 jaar.
Deze regelmatige inspecties zorgen ervoor dat problemen of gebreken snel worden gedetecteerd en dat er ook tijdig kan worden ingegrepen.

De laatste inspectie dateert van maart 2022 en past in het concretiseren van de nu geplande restauratiewerken.