Dringende medische hulp voor illegalen

Personen die illegaal in België verblijven én niet over voldoende financiële middelen beschikken om hun gezondheidszorg te betalen, hebben recht op de dringende medische hulpverlening, tenzij zij aanspraak kunnen maken op de medische hulp en zorgen die verleend worden aan de begunstigden van een opvang in een opvangstructuur van Fedasil (Federaal agentschap voor de opvang van asielzoekers).

 

Voor vreemdelingen die illegaal in ons land verblijven en niet in een federaal centrum verblijven, bepaalt de OCMW-wet dat het OCMW bevoegd is voor het verstrekken van dringende medische hulpverlening aan deze mensen indien zij behoeftig zijn. Enkel medische prestaties, medicijnen en behandelingen die zijn opgenomen in de nomenclatuur van het RIZIV komen in aanmerking voor terugbetaling.

 

Het koninklijk besluit van 12 december 1996 geeft een zeer rudimentaire invulling van het begrip 'dringende medische hulp', die zowel ambulant als in een verplegingsinstelling kan worden verstrekt, en ze kan van preventieve en curatieve aard zijn.

 

Het dringend medisch karakter moet met een medisch getuigschrift worden aangetoond en de behoeftigheid van de aanvrager moet worden onderzocht. Wat onder dringende medische zorgverlening moet worden verstaan wordt door elke arts afzonderlijk geïnterpreteerd.

 

Bijvoorbeeld: 19 Brusselse OCMW's hebben elk een eigen procedure. Soms kan de illegaal pas naar de dokter nadat het OCMW heeft uitgezocht of hij wel recht heeft op de dringende medische hulp, sommige OCMW's vragen bij elke consultatie een attest van de zorgverstrekker, in andere gemeenten geeft het OCMW illegalen een tijdelijke medische kaart waarmee ze een aantal weken of maanden meteen op consultatie kunnen. Probleem wanneer illegalen verhuizen, wat ze meer dan gemiddeld doen. Ze logeren bij vrienden of familie en daar kunnen ze niet eeuwig blijven. Na elke verhuizing moeten ze bij een nieuw OCMW een nieuw dossier laten opmaken en wennen aan nieuwe regels.

 

PROBLEMEN

 

1.       onduidelijkheid over de interpretatie van het begrip: een duidelijke regeling is in het belang van alle partijen (de illegale vreemdelingen die in ons land verblijven, de artsen en verzorgingsinstellingen die de zorgen verstrekken en van het OCMW terugbetaald moeten krijgen en de OCMW's die de tussenkomsten doorgeven aan de Staat met het oog op terugbetaling)

 

2.       stijgende kost in de loop der jaren (cijfers die Sabien de laatste jaren opvroeg bij de verschillende ministers van Maatschappelijke Integratie)

 

Jaar	aantal dossiers	Bedrag*	gemiddeld per dossier
2003	11.399	17,6 miljoen euro	1.544 euro
2004	14.655	24,9 miljoen euro	1.700 euro
2005	19.541	30 miljoen euro	1.535 euro
2006	23.726	38,5 miljoen euro	1.622 euro
2007**	20.110	28.337.309 euro	1.409 euro

 

*De kosten, die OCMW's ten laste hebben genomen maar niet hebben kunnen terugvorderen van de Staat, zijn hierin niet opgenomen.

**Onvolledig, want de OCMW's hebben één jaar, na het beëindigen van het kwartaal waarin de steun werd verleend, de tijd om hun kostenstaten op te sturen (antwoord van 30/05/08)

 

OORZAKEN

 

Sabien ging onder andere te rade bij de VVSG om volgende oorzaken van die blijvende stijging te achterhalen:

-          meer illegalen in ons land en de stijging van het aantal onder hen dat de dringende medische hulpverlening inroept;

-          een veel te ruime interpretatie van het begrip "dringend" door bepaalde zorgverleners;  

-          de algemene stijging van de medische kosten die iedere burger voelt;

-          sneller hoger oplopende kosten voor illegalen, omdat zij in slechte omstandigheden leven en niet altijd de basisverzorging genieten. Zij worden ook vaak opgenomen met specifieke aandoeningen (bijvoorbeeld nierdialyse) die meteen hoge kosten met zich meebrengen.

 

MAATREGELEN

 

Om het systeem betaalbaar te houden voor onze gemeenschap, vraagt Sabien in een resolutie aan de regering een aantal maatregelen te nemen:

 

1.      een uniforme definitie van het begrip 'dringende medische hulp'

 

2.      de invoering van de medische kaart voor mensen die illegaal in ons land verblijven

 

Deze medische kaart bevat de naam van de huisarts tot wie de illegaal zich kan wenden. Het moet de illegaal ertoe aanzetten eerst een beroep te doen op de huisarts, en pas in tweede orde op de dure spoedgevallendienst van een ziekenhuis. Zo worden overbodige dure medische kosten vermeden. Het maakt voor zorgverleners ook duidelijk dat bij het toedienen van de zorg het OCMW de gemaakte kosten zal vergoeden.

 

3.      het maximaal verhalen van de gemaakte medische kosten op derden

 

Vreemdelingen die in hun land van oorsprong een visum voor België of een andere lidstaat wensen te bekomen, moeten immers het bewijs voorleggen dat zij houder zijn van een toereikende, geldige, persoonlijke of collectieve reisverzekering ter dekking van eventuele uitgaven voor repatriëring om medische redenen, dringende medische zorg en/of spoedbehandeling in een ziekenhuis.

 

In beginsel moeten de aanvragers deze verzekering in het land van verblijf afsluiten. Indien dit niet mogelijk is, moeten zij die verzekering in een ander land proberen af te sluiten. Als de "uitnodigende persoon" in België voor de aanvrager een verzekering afsluit, dan moet hij dat in zijn eigen woonplaats doen. De minimumdekking bedraagt 30.000 euro. Die verzekering moet geldig zijn voor het hele grondgebied van de EU-lidstaten die de bepalingen van het Schengenacquis volledig toepassen en moet de hele duur van het verblijf van de betrokkene dekken.

 

Bepaalde categorieën kunnen echter vrijgesteld worden van de verplichting van een medische reisverzekering (onder andere houders van diplomatieke- dienst- en officiële paspoorten, familieleden van EU/EER-onderdanen en bijzondere beroepsgroepen zoals zeelieden en geestelijken).

 

De gegevens van deze verzekering worden evenwel nergens centraal in België geregistreerd (enkel lokaal op het niveau van de diplomatieke post), zodat het voor OCMW's heel erg moeilijk is hun kosten voor gezondheidszorgen te verhalen op deze verzekering. Daarom moeten bij het afleveren van een visum de gegevens van de afgesloten ziektekostenverzekering worden ingegeven in een centrale databank die te raadplegen is door de OCMW's en de federale centra. De Belgische ambassades moeten worden verplicht de gegevens van die verzekering, die moet worden afgesloten tot het bekomen van een visum, mee te delen aan de Dienst Vreemdelingenzaken.

 

De consulaire posten controleren in principe al in het kader van de lokale consulaire samenwerking of verzekeringsmaatschappijen de goedkeuring hebben van de bevoegde autoriteiten van hun thuisland om dit specifieke type reisverzekering aan te bieden, stellen een lijst op van goedgekeurde maatschappijen en wisselen regelmatig informatie uit over niet-betrouwbare maatschappijen.

 

Naast de medische reisverzekering biedt ook de verbintenis tot tenlasteneming, die door een garant werd ondertekend in het kader van een visumaanvraag, mogelijkheden om bepaalde kosten te recupereren.

 

Gedurende een periode van twee jaar vanaf de dag dat de vreemdeling het grondgebied van de staten betreedt, verbindt de garant zich immers ten opzichte van de Belgische Staat en elk bevoegd OCMW om de kosten van gezondheidszorgen, verblijf en repatriëringskosten ten laste te nemen, tenzij:

-          de garant een afdoende bewijs levert dat de persoon voor wie hij zich borg heeft gesteld het Schengengrondgebied verlaten heeft (voorbeeld: uitreisstempel van Schengen of inreis-stempel in eigen land). (Dit bewijs wordt door de Dienst Vreemdelingenzaken geëvalueerd).

-          de overheid een nieuwe verbintenis tot tenlasteneming van een andere garant, die aan de voorwaarden voldoet, heeft aanvaard.

-          de vreemdeling voor wie de verbintenis tot ten laste neming werd aangegaan, een verblijfsvergunning bekomen heeft op basis van de wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen.

 

Naast de Belgische Staat (Dienst Vreemdelingenzaken), kan het bevoegd OCMW dus ook de kosten van verblijf en gezondheidszorgen terugvorderen wanneer deze door haar gedragen werden tijdens het verblijf van de vreemdeling en dit ook wanneer het verblijf opgehouden heeft legaal te zijn.

 

De gegevens in verband met de garanten zijn, in tegenstelling tot de gegevens omtrent de medische reisverzekering, in principe wel centraal beschikbaar, gezien deze gegevens systematisch in een database ingevoerd worden door de consulaire posten en deze gegevens ook overgemaakt worden naar de centrale diensten te Brussel, maar ze zijn momenteel niet direct consulteerbaar voor de OCMW's en bepaalde diensten van de federale overheid. Daarin moet verandering komen.

 

4.      de terugvordering van de medische kosten bij verzekeraars door de POD Maatschappelijke Integratie

 

Vandaag ligt deze opdracht bij de OCMW's. Het is niet realistisch van OCMW's te verwachten dat zij in staat zijn in de verschillende landen van herkomst ziektekosten te gaan terugvorderen bij onwillige verzekeraars. De Programmatorische Overheidsdienst (POD) Maatschappelijke Integratie is samen met de ambassades in het buitenland veel beter gewapend voor deze opdracht.